Duizeligheid

In het algemeen wordt onder duizeligheid verstaan: het gevoel dat men ervaart als de relatie tot de ruimtelijke omgeving verstoord is. Dit kan draaierigheid zijn of zweverigheid, het gevoel of de wereld om u heen draait of dat u zelf ronddraait. Daarbij kan het gevoel om te vallen of desoriëntatie aanwezig zijn. Ook zijn angst, transpireren, misselijkheid en braken bijkomende verschijnselen.

Het evenwichtssysteem bestaat uit het evenwichtsorgaan, de ogen en het gevoel in de spieren en pezen. Deze informatie wordt in de hersenstam en de kleine hersenen verwerkt. Vervolgens gaan van hieruit prikkels naar de spieren zodat een houding kan worden aangepast en evenwicht bewaard wordt. Ook gaat er informatie naar de grote hersenen, hier vindt het bewustzijn plaats. Wanneer hier verkeerde signalen binnenkomen, resulteert dit in een gevoel van duizeligheid.

De bekendste oorzaken van een acute draaiduizeligheid zijn:

• Ontsteking van het evenwichtsorgaan (neuritis vestibularis of labyrinthitis)
• Ziekte van Ménière
• Aanval van migraine
• Doorbloedingsstoornis of bloeding in een evenwichtsorgaan en/of (kleine) hersenen

Wanneer na een acute aanval van draaiduizeligheid schade is opgelopen aan het evenwichtsorgaan, kan men na deze fase nog lange tijd last houden van een gevoel van onbalans en valneigingen, bijvoorbeeld bij snelle bewegingen.

Een andere oorzaak is benigne paroxysmale positieduizeligheid (BPPD), een draaiduizeligheid gedurende seconden en welke optreedt bij bewegingen als bukken, omhoog kijken, omdraaien in bed, gaan liggen in bed). Dit wordt veroorzaakt door kristallen welke zwerven door het evenwichtsorgaan. Het is onschuldig, maar hinderlijk. Het gaat gelukkig vaak vanzelf weer over.

Verder kan een daling van de bloeddruk bij overeind komen leiden tot een licht gevoel in het hoofd.

Duizeligheid kan ook optreden bij een laag bloedsuikergehalte of vergiftigingen (bijvoorbeeld door alcohol of medicijnen).

Angst, hyperventilatie en depressie kunnen ook leiden tot duizeligheid. Dit wordt vaak ervaren als een licht, zweverig gevoel.

BPPD – Benigne Paroxysmale Positieduizeligheid

BPPD, kortdurende bewegingsafhankelijke duizeligheid, is een vorm van draaiduizeligheid bij (plotselinge) veranderingen van de stand van het hoofd. Zo kan er bijvoorbeeld duizeligheid worden opgewekt door gaan liggen, omdraaien in bed, overeind komen vanuit lig, voorover bukken, omkijken of omhoog kijken (bijvoorbeeld het ophangen van de was, ramen zemen). De duizeligheid houdt enkele seconden aan.

BPPD kan optreden na een periode met bedrust, griepperiodes, een operatie, schedeltrauma. In de helft van de gevallen is er geen duidelijke oorzaak voor de klachten.

BPPD is de meest voorkomende oorzaak van (vestibulaire) duizeligheid.

Wat gebeurt er bij BPPD: Losgeraakte kristallen gaan rondzwerven in het evenwichtsorgaan. Het evenwichtskanaal wordt daardoor gevoelig voor standsverandering ten opzichte van de zwaartekracht. Hierdoor wordt een standsverandering van het hoofd ten onrechte als een versnelling waargenomen en leidt tot duizeligheid.

In de regel ervaart men een draaiduizeligheid. Soms, meestal bij oudere mensen, wordt dit ook wel beschreven als een licht, zweverig gevoel of een valneiging. Een aanval van duizeligheid duurt enkele seconden. Vaak verdwijnen de klachten spontaan binnen weken tot maanden, soms enkele dagen. De klachten kunnen intermitterend optreden: een periode met klachten afgewisseld met een klachtenvrije periode. Met uitzondering zijn er gevallen waarbij geen spontaan herstel plaatsvindt en blijven klachten jaren duren.

BPPD wordt met behulp van de Dix-Hallpike manoeuvre vastgesteld. Bij deze manoeuvre wordt het hoofd in zittende houding 45 graden naar de één zijde gedraaid. Vervolgens wordt de patiënt snel op zijn rug gelegd.

Behandeling

BPPD kan goed worden behandeld met manoeuvres waarbij de losgraakte kristallen worden teruggebracht naar de plek in het evenwichtsorgaan waar ze vandaan komen. Een van deze manoeuvres is de Epleymanoeuvre. De eerste stap is hetzelfde als de Dix-Hallpikemanoeuvre. Vervolgens wordt het hoofd naar de andere (niet-aangedane) zijde gedraaid, waarna de patiënt op de zij rolt met het gezicht naar beneden gericht. Als laatste komt de patiënt weer overeind. Elke positie wordt ongeveer één minuut aangehouden. Soms moet de manoeuvre enkele malen worden herhaald.

Vestibulaire revalidatie

Bij balans- en evenwichtsklachten die het gevolg zijn van beschadiging van het evenwichtsorgaan kan oefentherapie mechanismen bevorderen die het herstel compenseren.

Vestibulaire revalidatie is een oefentherapie gericht op het verminderen van de symptomen welke worden veroorzaakt door vestibulaire dysfunctie. Deze symptomen bestaan primair uit duizeligheid, balansproblemen en visusproblemen. Daarbij kunnen ook angst en depressie voorkomen.

Het komt vaak voor dat men als gevolg van deze symptomen, bepaalde bewegingen gaat vermijden. Het gevolg daarvan is afname van activiteiten in het dagelijkse leven.

Bij vestibulaire revalidatie wordt gewerkt aan balans- en evenwichtsoefeningen, oog-, hoofd- en rompbewegingen, en blikstabilisatie-oefeningen. Met als doel vermindering van duizeligheid, verbeteren van het evenwicht, verminderen van angst en daarmee het verbeteren van de activiteiten in het dagelijkse leven.

Vestibulaire revalidatie heeft als doel compensatie van het centrale zenuwstelsel te bewerkstelligen. De volgende onderdelen spelen een rol bij het herstel van de vestibulaire dysfunctie:

• Adaptatie: het vermogen van het vestibulaire systeem om een veranderde neurale respons te creëren op een gegeven input, herstel van de vestibulo-oculaire reflex.
• Substitutie: het gebruiken van andere strategieën om de verloren functie te vervangen.
• Habituatie
• Afname van symptomen door herhaalde blootstelling aan de provocatie stiumulus

Vestibulaire revalidatie is voor patiënten met zowel unilaterale als bilaterale perifere vestibulaire dysfunctie.

Ik ben gespecialiseerd in de behandeling van BPPD en vestibulaire revalidatie.